Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, felsefenin en temel ve en eski dallarından biri olarak kabul edilen etiği Harun Tepe'nin "Etiğe Giriş: Teorik Etikten Pratik Etiğe" adlı kitabı üzerinden konuşuyor.
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü emekli Öğretim Üyesi Harun Tepe'nin Etiğe Giriş'i, hiç kuşkusuz öncelikle akademik alana yönelik bir çalışma. Felsefenin en temel ve en eski dallarından biri kabul edilen etiği, sözcüğün kökeninden başlayarak irdeleyen Tepe, akademik merakı doyuracak ayrıntılı bir giriş/başlangıç kitabı ortaya koyuyor.
İşin teorik yanı bir tarafa, Harun Tepe'nin de dikkat çektiği gibi, aslında "bilgi için bilgi ya da kendisi amaç olan bilgi değildir etiğin amaçladığı." Diğer bir deyişle, "Pratiğe ya da eyleme dönük bilgi ortaya koymayı amaçlar etik. Bu bilgilerle yaşamda kişilere kendi yapıları gereği yapabileceklerini, etik eyleme olanağını göstermeye çalışır. Kısaca etikte bilgi eylem için bilgidir." Zaten en başta, Aristoteles de yaptığı bilim sınıflamasında etiği, pratik bilimler arasında görür. Ona göre etik, tıpkı politika ve ekonomi gibi, insansal yapıp etmeleri, insan eylemlerini ve bunlardan türeyen insansal ilişkileri nesne edinen disiplinlerdendir...
Zaten günümüzde ve günlük kullanımda da etik, hem içinde yaşanılan toplumun değer yargıları, gelenek, görenekleri anlamında toplumsal olana gönderme yapmada, hem de bir kişiye ilişkin olarak, onun zaman içinde kazandığı alışkanlıklar anlamında kullanılmaktadır. Hayatın içindedir, denebilir. Üstelik maalesef, karşılaştığımız etik sorunlar da ortaktır: bunlar genellikle, insanı araç olarak görmenin, çıkarları –kişi ve grup çıkarlarını– etik açıdan yapılması gerekenin yerine geçirmenin, kısaca insanın değerini korumak yerine, kısa ve uzun erimli kişisel (veya grupsal) çıkarlara öncelik vermenin yol açtığı sorunlardır.
Dolayısıyla Harun Tepe'nin Etiğe Giriş'i, ele aldığı kavram nedeniyle, her zaman olduğundan belki daha da fazla günümüz şartlarında temel kitaplardan biri olarak kabul edilebilir. Özellikle de "Kimi Pratik Etik Sorunları" bölümünde bir araya getirilen şu başlıklara bakıldığında: "Ekolojik Sorunlar ve Etik", "Şiddet ve Etik", "Irkçılık ve Etik", "Mültecilik ve Etik", "Yoksulluk ve Etik", "Feminizm ve Etik", "İnsan Hakları ve Etik".
Harun Tepe
Etiğe Giriş: Teorik Etikten Pratik Etiğe
BilgeSu Yayıncılık, 2024, 272 s.
